Kabul, onay ve saygı gibi kazanımların, yaptıklarımız ve elde ettiklerimizle şekillendiği iş piyasasında, çok çalışmak ile işkoliklik arasındaki sınırı çizmek gitgide zorlaşmaktadır. Çevremizdeki insanları kim olduklarına, ne yaptıklarına ve elde ettikleri sonuçlara göre değerlendirdiğimiz günümüzde, işkolikler iş ve özel yaşamları arasında kuramadıkları denge nedeniyle diğer çalışanlardan ayrılır. Çok çalışan ancak psikolojik sağlıklarını koruyabilen insanlar, iş ve özel yaşamlarını dengede tutabilirken, işkolikler bu dengeyi sağlayamaz. Ne yaptıkları ve ne elde ettikleri sorularına, kim oldukları sorusunu unutacak kadar önem verirler.

İşkolikler için işleri, psikolojik sıkıntılarından, özel hayatlarının gerektirdiklerinden ve sorumluluklarından ve iş dışındaki olumsuzluklardan uzak durmak için bir çıkış kapısı olabileceği gibi, mükemmeliyetçiliklerinin ve imkansızı gerçekleştirme isteklerinin bir sonucu da olabilir. Aslında, bu kişilerin mükemmeliyetçilikleri ve imkansızı gerçekleştirme istekleri psikolojik olarak değerlendirildiğinde, altında neredeyse her zaman, psikolojik sıkıntılarından, özel hayatlarının gerektirdiklerinden, sorumluluklarından ve iş dışındaki olumsuzluklardan kaçınma görürüz. Yani bu durum bir kısırdöngüdür; psikolojik sorunlar ve özel hayatla ilgili sorumluluklardan kaçış için aşırı çalışılır ve aşırı çalışıldığı için psikolojik sorunlar ve özel hayatla ilgili sorumluluklardan kaçış sürer.  

Çok Çalışan İnsanların İşkoliklerden Farkı
Çok çalışan insanların işkoliklerden en büyük farkı nerede durmaları gerektiğini doğru tespit edebilmeleri ve iş hayatı dışında kalan zamanlarını etkili değerlendirebilmeleridir. İşkolikler, sevdiklerine ve kendilerine ayırdıklarını düşündükleri zamanlar da dahil olmak üzere neredeyse her zaman zihinlerinin bir köşesinde işle ilgili problemleri düşünür ve planlar yaparlar.

İşkolizm;

  • Sosyal ilişkilerinin bozulması
  • Evliliklerin parçalanması
  • Günlük hayat düzeninin bozulması,
  • Kişinin kendisine zaman ayırmaması
  • Depresyon
  • Huzursuzluk
  • Bitkinlik
  • Stres temelli sağlık sorunları
  • Hata yapma oranınızın artması
  • Konsantre olma ve odaklanmada zorlanma

 gibi olumsuz sonuçları pekiştirir.

 

“İşim, Hayatımın Tek Kabul, Onay Ve Saygı Kaynağı”

Kendinizin ya da bir yakınınızın işkolik olduğunu düşünüyorsanız ve işkolizmin getirebileceği olumsuzlukların önüne geçmek istiyorsanız yapabileceğiniz bazı şeyler var. Kabul, onay ve saygı isteği günümüz koşullarında işkolikliğin en önemli nedenleri arasında. İşinin, hayatının tek kabul, onay ve saygı kaynağı olduğunu düşünen işkolikler için yapabileceklerinin başında hayatın başka alanlarında da bu kazanımların elde edilebileceğini görmek geliyor. Ailenin ve arkadaşların da işkoliklikten kurtulmak için önemli rolleri olsa da ilk adımda önemli rol kişinin kendisine düşüyor.
İşkolik olmanın altında yatan nedenlerin psikolojik sıkıntılar ve/veya özel hayatın sorumluluklarından ve zorluklarından kaçış olduğunun farkında olmak bu sorunun üstesinden gelinmesinde önemlidir. İşkolik kişi bu farkındalığa sahip olamaz ve işine aşırı bir şekilde kendini vermesini normal görürse sorun daha da büyüyecektir.
İşkolik insanlar genellikle “ben işkoliğim ve bu soruna bir çözüm bulmak istiyorum” söylemi ile bizleri ziyaret etmezler. Altta yatan psikolojik sıkıntı ve özel hayatın sorumluluklarından, zorluklarından kaçış ile baş edemeyecek düzeye geldiklerinde ve bunun sonucunda sıkıntıları işlerini yapmalarını engelleyecek düzeye geldiğinde, depresyona girdiklerinde, tükendiklerinde, kaygı bozukluğu geliştiğinde ve ilişkileri, özellikle de eşleri ile olan ilişkileri iyice bozulduğunda bizlerin kapısını çalarlar.
Bizim için hedefler şunlardır;

  • İşkolikliğinin nedenlerini bulmak, kişinin kendini fark etmesi
  • İşe verilen anlamı doğru tanımlanması
  • İş-özel yaşam dengesi kurmanın kişinin hem duygusal hem de fiziksel sağlığı için önemli olduğunu kavraması
  • İş dışında geçirilen zamanı işi düşünmeyerek geçirebilmek
  • İşte kendilerine ve çevresindekilere “hayır” ve “dur” diyebilmek
  • Spora ya da yeni uğraşlara vakit ayırmak
  • Planlama ve organizasyon yeteneklerini geliştirmek
  • Özel hayattaki insanlarla iletişimin ve kurulan ilişkilerin niteliğinin önemini kavramak
  • Sosyal aktivitelere katılmak
  • Her şeyin mükemmel olamayacağını ve hatalar yapılabileceğini kavramak

Diğer Bağımlılık Türlerinden Farkı

Bu sorunun diğer bağımlılık türlerinden en büyük farkı kısa ve orta vadede aşırı çalışmaya teşvik eden ve motive edici unsurlar olan başarı, statü, kabul, saygı, onaylanma gibi birçok ödüllendirici durumu kişiye sunabilmesi ve haz duygusunu yaşatabilmesidir. Diğer tür bağımlılıklarda farklı türden teşvik ediciler vardır. Alkol, madde, kumar, alışveriş, internet gibi bağımlılıklarda haz duygusu çok kısa vadelidir, ancak dakikalar ve saatler boyunca sürebilir, dolayısıyla kişi sıkıntılı haline çok çabuk döner. İşkoliklikte başarı, statü, kabul, saygı, onaylanma gibi haz verici durumların haz verme süreleri seneleri hatta 10 yılları bulabildiğinden, kişinin temeldeki sıkıntılarını bastırabilmesi, görmezden gelmesi ve farkında olmaması olasılığı çok fazla artar. Bu durum da temelde olan ve kişiyi işkolikliğe iten sorunların çözülmeden devamına büyük olanak sağlar. Dolayısıyla, bu bağımlılık türünde, kişilerin kendi durumlarının farkına varıp, temeldeki sorunlarını çözmek için yardım arayışına girmek için adım atmaları zordur.
Bu bağımlılık türünde işkolikliğe neden olan unsurları belirlemek ve bunları çözümlemek en önemli süreçtir; kendisine ve çevresindeki insanlarla ilişkilerine verdiği zararların önüne geçmek ve iş dışındaki yaşam alanlarında da var olmasını sağlamak atılması gereken adımlardır.

Tedavi

İş bağımlılığının çözülmesinde kullanılan yöntemler ile ilgili daha detaylı bilgiye “Bağımlılıklarda Tedavi” başlığı altında ulaşabilirsiniz.